Η ταινία «Πομπηία» θέτει το ερώτημα: Θα μπορούσε ο Βεζούβιος να ξεσπάσει και πάλι;
Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2014 Ετικέτες Αρχαιοι Πολιτισμοι , Περιβάλλον
0
Μια καθηγήτρια της ρωμαϊκής αρχαιολογίας και ηφαιστειολόγος λέει τη γνώμη της για τα θανατηφόρα ηφαίστεια, τη νέα ταινία και την εκπληκτική απόδειξη ότι μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν επιζήσει από αυτό το επικό γεγονός.
Το καλοκαίρι του 79 μ.Χ., ο Βεζούβιος ξέσπασε, σβήνοντας από τον χάρτη το παραθαλάσσιο θέρετρο της Πομπηίας. Η ηφαιστειακή στάχτη κάλυψε τα πάντα, διατηρώντας την απόδειξη της καταστροφής για σχεδόν δύο χιλιετίες. Η ιστορία μεταφέρεται επίσης , από τις αναφορές ενός αυτόπτη μάρτυρα του Πλίνιου του Νεότερου, που είδε την έκρηξη από μια κοντινή πόλη, καθώς και από βιβλία, την τηλεόραση και ταινίες εμπνευσμένες από την καταστροφή.
Η ταινία "Πομπηία" του σκηνοθέτη Paul W.S. Άντερσον (πρεμιέρα στις 21 Φεβρουαρίου) είναι η τελευταία του είδους, η οποία εστιάζει σε μια φανταστική ιστορία αγάπης εξιστορώντας το εκρηκτικό γεγονός, ενώ προσπαθεί να αναδημιουργήσει ένα αρχαίο κόσμο όσο το δυνατόν ακριβέστερα. Ο Βεζούβιος εκρήγνυται θεαματικά, αλλά πόσο ακριβές είναι αυτό; Είναι η "Πομπηία" η αληθινή ιστορία; Και θα μπορούσε αυτό το είδος της κατακλυσμιαίας έκρηξης να συμβεί και πάλι εκεί - ή οπουδήποτε αλλού στη Γη; Για τις απαντήσεις, στραφήκαμε σε δύο εμπειρογνώμονες, τους Sarah K. Yeomans, καθηγητή της Ρωμαϊκής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια, και Δρ Rosaly Lopes-Gaultier, ηφαιστειολόγο και ανώτερο επιστήμονα έρευνας και διευθυντή του Πλανητικού τμήματος Επιστήμης στο Jet Propulsion Laboratory.
Η Yeomans, η οποία έχει πάει τους μαθητές της στην Πομπηία πολλές φορές κατά την τελευταία δεκαετία, χαρακτηρίζει τα ερείπια εκεί μοναδικά "εικόνες παγωμένες στο χρόνο. Όταν επισκεφθείτε το site θα πάρετε μια πραγματική αίσθηση για το πώς οι Ρωμαίοι ζούσαν και τα πράγματα που ήταν σημαντικά για αυτούς. Είναι η καλύτερη εικόνα που έχουμε γι αυτόν τον αρχαίο πολιτισμό », λέει, η οποία σε συνδυασμό με μια νοσηρή περιέργεια για τις μοιραίες καταστροφές, είναι αυτό που το κάνει τόσο συναρπαστικό.
"Ένα από τα πράγματα που μου άρεσε ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο Paul Anderson ανακατασκεύασε το σκηνικό. Είναι σαφές πως ήταν εκεί όπου έγινε η φωτογράφηση. Για παράδειγμα όπως τονίζει , οι δρόμοι της Πομπηίας είχαν πέτρες που οι άνθρωποι περπατούσαν κατά μήκος τους για να αποφύγουν τη λάσπη, τα λύμματα και το νερό. Ο τρόπος με τον οποίο ανακατασκεύασε τα σπίτια είναι πραγματικά πολύ καλός, ακόμη και οι τοιχογραφίες που υπήρχαν στους τοίχους ." Οι τοιχογραφίες ήταν συχνά πολιτικής ή σεξουαλικής φύσεως, αλλά τα φαλλικά σύμβολα είχαν αποτρεπτικό σκοπό. Η Yeomans εξηγεί. «Τοποθετούσαν τις εικόνες του φαλλού δίπλα στις πόρτες. Ήταν ένα σύμβολο για να αποκρούει το κακό και την κακή τύχη. Βέβαια δεν είχαν όλες οι εικόνες αυτή τη λειτουργία, αλλά ισχύει για μερικές από αυτές. "
Οπτικά, η Yeomans πιστεύει ότι στην ταινία "έγινε μια ωραία δουλειά με το σχεδιάγραμμα της πόλης, με σεβασμό στο αμφιθέατρο, και σεβασμό στα άλλα κτίρια," αλλά και με την απεικόνιση της δυσαρέσκειας των κατοίκων της Πομπηίας για τη Ρώμη, η οποία είχε προσάρτηση 150 χρόνια πριν. Αλλά βλέπει πως για την έκρηξη του ηφαιστείου έχει χρησιμοποιηθεί λίγο η υπερβολή. "Δεν υπήρξε ποτέ ροή λάβας ούτε οι μπάλες φωτιάς που βλέπετε στην έκρηξη του ηφαιστείου. Αυτό δεν συνέβη στο συγκεκριμένο είδος έκρηξης. Αλλά είναι μια ταινία, όχι ένα ντοκιμαντέρ".
Αυτό που σκότωσε τον περισσότερο πληθυσμό ήταν ένας συνδυασμός θερμότητας και τέφρας. "Η πιο θανατηφόρα φάση της έκρηξης είναι αυτή που ονομάζεται πυροκλαστική ροή - βασικά είναι υπέρθερμη λάσπη που τρέχει με ταχύτητα περίπου 80 μιλίων την ώρα και σκοτώνει ανθρώπους ακαριαία. Οι περισσότεροι πέθαναν από θερμικό σοκ », λέει η Yeomans. "Παρ 'όλα αυτά, υπήρχαν μερικοί που επέζησαν."
"Υπάρχουν πολλές ενδείξεις για ανθρώπους πoυ κατάφεραν να επιβιώσουν. Έχουμε επιγραφές σε άλλες πόλεις που δημιουργήθηκαν από επιζώντες της Πομπηίας. Γνωρίζουμε ότι πολλοί άνθρωποι έφυγαν όταν άρχισαν οι σεισμοί. Υπάρχουν σήραγγες στην Πομπηία, απόδειξη ότι οι άνθρωποι μπορεί να επέστρεψαν για να ανακτήσουν κάποια από τα υπάρχοντά τους μέσω αυτών."
Η Yeomans, η οποία "ερωτεύτηκε την Ρωμαϊκή αρχαιολογία στο κατώτερο έτος στο κολέγιο", ενώ σπούδαζε στο εξωτερικό, στην φορτωμένη με ρωμαϊκά ερείπια περιοχή της νότιας Γαλλίας, αναφέρει ότι τα ερείπια της Πομπηίας βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση λόγω της ανασκαφής και της τουριστικής κίνησης, "μια μεγάλη ανησυχία, αυτή τη στιγμή. Υπήρξαν πολλές πρόσφατες καταρρεύσεις σπιτιών στην περιοχή. Τώρα έχουν επιβραδυνθεί χάρη της χορήγησης αδειών για αρχαιολογικές ανασκαφές και τον περιορισμό της τουριστικής κίνησης. Είναι σπουδαίο γεγονός που οι τουρίστες δεν έχουν πρόσβαση στον χώρο. Η εστίαση είναι στην διατήρηση αυτών που έχουν ανασκαφεί. "
Μπορεί το ηφαίστειο μας πιάσει στον ύπνο ξανά;
Επίσης ανησυχητική είναι η δυνατότητα, αν και απομακρυσμένη, ότι ο Βεζούβιος - ένα ενεργό ηφαίστειο - θα μπορούσε να ξεσπάσει και πάλι. Αν το έκανε, "Θα ήταν εξίσου επικίνδυνο και θα μπορούσε να επηρεάσει πολλούς περισσότερους ανθρώπους, επειδή τώρα η περιοχή είναι πιο πυκνοκατοικημένη παρά το ότι έχουμε καλύτερη τεχνολογία για την εκκένωση και την ανίχνευση τώρα "όπως επισημαίνει η Yeomans . «Το ηφαίστειο δεν πρόκειται να μας πιάσει στον ύπνο." Εξηγεί ότι οι σεισμοί προηγούνται των ηφαιστειακών εκρήξεων, "και αυτό είναι ότι συνέβη με τον Βεζούβιο το 79 μ.Χ.. Η περιοχή είναι ηφαιστειογενές, και οι Ρωμαίοι έχουν συνηθίσει την σεισμική δραστηριότητα, αλλά δεν υπήρχε κανένα στοιχείο που να έδειχνε ότι τα δύο σσυνδέονταν μεταξύ τους. Δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι ήταν ένα προειδοποιητικό σημάδι της επερχόμενης έκρηξης. "
Σύμφωνα με την Lopes-Gaultier, "ο Βεζούβιος δεν έχει εκραγεί από το 1944, και αυτή δεν ήταν μια βίαιη έκρηξη. Δεν είναι όλες οι εκρήξεις του Βεζούβιου τόσο βίαιες όσο και η έκρηξη 79 μ.Χ.. Οι περισσότερες δεν είναι. Θα μπορούσε να εκραγεί και πάλι. Οι πιο βίαιες εκρήξεις του Βεζούβιου τείνουν να εμφανίζονται αφού το ηφαίστειο έχει αναπαυθεί για αρκετές εκατοντάδες χρόνια. Ο Βεζούβιος παρακολουθείται πολύ καλά , έτσι σίγουρα θα έχουμε κάποια προειδοποίηση. "
 |
Dr. Rosaly Lopes-Gaultier in Vanuatu (Photo courtesy NASA/JPL)
|
Σε παγκόσμιο επίπεδο, "Υπάρχουν πολλά άλλα ηφαίστεια στον κόσμο που έχουν τη δυνατότητα να έχουν βίαιες εκρήξεις όπως το 79 μ.Χ.. Παράδειγμα το Όρος της Αγίας Ελένης το 1980 ". «Υπάρχουν περίπου 600 ηφαίστεια στη γη που θεωρούνται ενεργά, αυτό σημαίνει ότι έχουν δραστηριοποιηθεί σε ιστορικούς χρόνους και πιστεύουμε ότι είναι πιθανό να εκραγούν και πάλι. Υπάρχουν πολλά υποθαλάσσια ηφαίστεια κατά μήκος της κορυφογραμμής. Όσο για τα ηφαίστεια στις ΗΠΑ, το Kilauea ξεσπά συχνά - και έχει δραστηριοποιηθεί εδώ και δεκαετίες - αλλά όχι με βίαιο, εκρηκτικό τρόπο. Το πιο επικίνδυνο ηφαίστειο στις ΗΠΑ θεωρείται Mount Rainier. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να εκραγεί στο άμεσο μέλλον και έχει τη δυνατότητα να είναι πολύ επικίνδυνο - θα μπορούσε να ξεσπάσει με εκρηκτικό τρόπο, όπως της Αγίας Ελένης το 1980. Αυτό που το καθιστά πιο επικίνδυνο είναι ότι έχει παγετώνες στην κορυφή, με συνέπεια μια όχι και τόσο βίαιη έκρηξη θα μπορούσε να προκαλέσει λιώσιμο του πάγου, δημιουργώντας χείμαρρους λάσπης, που είναι πολύ καταστροφική. "
Η Lopes-Gaultier, η οποία κατέχει πτυχίο στην αστρονομία από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ήρθε σε επαφή με την ηφαιστειολογία σε έναν πανεπιστημιακο κύκλο για την πλανητική γεωλογία (όταν ο υπεύθυνος καθηγητής έχασε τάξη για να καλύψει μια ηφαιστειακή έκρηξη στην Αίτνα ".Σκέφτηκα ότι ακούγεται πραγματικά συναρπαστικό, και αποφάσισα ότι ήθελα να το κάνω κι εγώ ».)
Στην ανάλυση επικίνδυνων ηφαίστειων, οι σύγχρονοι επιστήμονες κοιτάνε τη συχνότητα των εκρήξεων στο παρελθόν, και πόσο πιθανό είναι να συμβεί ξανά στις επόμενες δεκαετίες.
Για παράδειγμα, το Yellowstone National Park είναι ένα φυτώριο της ηφαιστειακής δραστηριότητας. το Yellowstone έχει τεράστιες εκρήξεις στο παρελθόν, είναι η μεγαλύτερη ηφαιστειακή καλντέρα στη Γη. Οι κρατήρες σχηματίζονται από την κατάρρευση μετά από πολύ βίαιες εκρήξεις. Οι τελευταίες βίαιες εκρήξεις του Yellowstone έγιναν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν. Αν και εκρήξεις μπορεί ενδεχομένως να είναι πολύ πιο καταστροφικές από αυτές του Mount Rainier του, είναι λιγότερο πιθανό να συμβεί στο εγγύς μέλλον .
 |
Sarah K. Yeomans with students at Pompeii. Mount Vesuvius is in the background. (Photo: Alyssa Beall)
|
πηγη mnn.com